Πρόσωπα του στάσιμου χρόνου- Σάββας Κόης (2020)

Στη νοσηλεία βιώνεις έντονα την υποκειμενικότητα του χρόνου, ιδίως τη νύχτα που η διαστολή του σε γεμίζει με σκέψεις πριν τη βύθιση στον ύπνο. Κομπάρσοι ή πρωταγωνιστές της θνητότητας ζούμε επεισόδια του δράματος με σκηνικό τους χώρους νοσηλείας. Η παραμονή σε αυτούς μεγεθύνει αδυναμίες και αρετές συγχωρώντας το θάμπωμα των ορίων μεταξύ δημόσιου και προσωπικού βίου.

Η φόρτιση που αποκτά το θέμα του Σάββα Κόη λόγω της πανδημίας του 2020 επιβάλλει την κοινοποίησή του αρκετά μετά, ώστε να κλείσουν πρώτα τα βαθιά τραύματα της κοινωνίας και να αποκλεισθούν υπόνοιες εκμετάλλευσής τους.

Η προτροπή «Παρακαλώ κάντε ησυχία» πέρα από ευσεβής πόθος είναι και ο τίτλος της εργασίας.

Οι λήψεις γίνονται νύχτα για την ώσμωση των σημαινομένων της και την εμφατική προβολή του στάσιμου χρόνου. Μέσα στο νοσοκομείο ο φωτογράφος αφουγκράζεται την ηχώ των κενών θαλάμων, την ελπίδα στα ίχνη των τοίχων, τη φθορά της ύπαρξης που υπαινίσσεται ένα παρατημένο φορείο σε έναν άδειο διάδρομο. Είναι παρών σε μια άτακτη συγκέντρωση στατώ ορών πριν συντροφεύσουν τον ασθενή βαστώντας τον ορό με το αθόρυβο νανούρισμά του. Ο φωτογράφος σκαλώνει σε σημεία πύκνωσης της πραγματικότητας, όπως μια κολόνα σε μια αίθουσα αναμονής που ανέχεται: ένα καρτοτηλέφωνο, έναν πυροσβεστήρα, δύο εικονίσματα, ανθισμένα βάζα ακουμπισμένα πάνω σε ένα σεμεδάκι με θρησκευτικά μοτίβα σε ένα εκκλησιαστικό έπιπλο. Εντοπίζει τη λαχτάρα για απόδραση σε μια συγκινητικά απλοϊκή εικόνα ενός παραθύρου με θέα στο δάσος και τη θάλασσα, ζωγραφισμένου σε έναν νοσοκομειακό διάδρομο.

Όταν ο φωτογράφος κοιτά έξω από το παράθυρο του νοσοκομείου, ταυτιζόμαστε με τη σιλουέτα που περιμένει στωικά μέσα στη νύχτα. Στη βόλτα στο προαύλιο οι αραιές νεφώσεις στον νυχτερινό ουρανό αποκτούν υπερβατικές διαστάσεις. Το χάραμα βρίσκει ξέστρωτο το κρεβάτι ενός θαλάμου στο ξενυχτισμένο νοσοκομείο.

Η εργασία ξεκινά με χώρους, μα θα ήταν ελλιπής χωρίς τα καθηλωτικά πορτραίτα των ανθρώπων που δίνουν ζωή στο σύστημα υγείας, γιατρειά στον ασθενή και δικαίωση στο έργο του Κόη. Τα πορτραίτα ενσαρκώνουν τη δύναμη της προσφοράς πέρα από τα πρωτόκολλα. Είναι διάχυτη η αίσθηση ότι οι εικονιζόμενοι, παρόλες τις δυσκολίες, έχουν βρει τον προορισμό τους. Τα πρόσωπα φέγγουν, χαμηλόφωνα και ουσιαστικά, μορφές με σιγουριά για το έργο τους.

Η ισότιμη παρουσία έμψυχου και άψυχου δυναμικού στην εργασία δηλώνει την εκτίμηση του φωτογράφου στον άνθρωπο και την ανάδειξή του σε ουσιαστική αξία κάθε συστήματος υγείας. Μακριά από τις αλλήθωρες μιντιακές προσεγγίσεις που εξυπηρετούν τον πολιτικάντη και οργίζουν τον πολίτη η εργασία του Σάββα Κόη κατακτά μια θέση έντιμου φωτογραφικού παραδείγματος.

Μανώλης Σκούφιας, 2020