Κωνσταντίνος Γδοντάκης

Στις Παρυφές

Η σειρά «Στις παρυφές» του Κωνσταντίνου Γδοντάκη είναι ένα έργο πολλαπλών αναγνώσεων και αντιληπτικών επιπέδων. Ακόμα και ο τίτλος είναι πολυσήμαντος. Σε ποιες παρυφές αναφέρεται; Του τόπου; Του χρόνου; Του βιώματος; Απεικονίζει χώρους στις παρυφές του ενδιαφέροντος, του αξιοθέατου και αξιομνημόνευτου, που δεν θα πρόσεχε ποτέ ο θεατής αν δεν ήταν φωτογραφημένοι. Ο χρόνος δεν υποδεικνύεται από κάποιο στοιχείο των εικόνων, θα μπορούσαν να έχουν γίνει χθες ή πριν δέκα χρόνια και παρ’ όλο που υπάρχουν ανθρώπινα ίχνη σε όλες, απουσιάζει η βιωματική σχέση αυτών που τα παρήγαγαν.

 

Φωτογραφίζει τους τόπους που βρίσκονται γύρω από πυκνοκατοικημένες ή τουριστικές περιοχές του Νομού Χανίων, όμως τίποτα δεν παραπέμπει εκεί. Χώροι με παρεμβάσεις ημιτελείς ή ακατανόητες: Δρόμοι που διακόπτονται απότομα και δεν οδηγούν πουθενά. Παρατημένοι σωλήνες, καλώδια, οικοδομικά υλικά που δεν ξέρεις αν περίσσεψαν από κάποια εργασία ή αν αυτή δεν έχει αρχίσει ακόμα. Ένας τσιμεντένιος σωλήνας με ένα ύφασμα δεμένο σαν μπέρτα πάνω του, αυτοσχέδιο γλυπτό; Λακκούβες και πρόβατα και μισοτελειωμένα σπίτια, σήματα που δεν δείχνουν τίποτα και καινούργια αυτοκίνητα αραγμένα στο πουθενά. Αυτό είναι το άναρχο, χαοτικό και ακατανόητο ελληνικό τοπίο στις παρυφές των υπεροργανωμένων χώρων διαβίωσης. Τοπίο που δεν έχει διαμορφωθεί για να προβάλει μια κατάσταση ή μια αισθητική, τοπίο απροσχεδίαστο, τυχαίο και γι’ αυτό το λόγο ίσως αποκαλυπτικό του βαθύτερου ψυχισμού των κατοίκων του.

 

Ο Γδοντάκης παρατηρεί το ασχημάτιστο τοπίο και φωτογραφίζοντας το το μορφοποιεί, το κάνει ορατό αλλά ταυτόχρονα το αφήνει ανερμήνευτο. Αυτή η σειρά είναι δομημένη σε τρίπτυχα και από τη γέννηση της αφήνει πολύ χώρο στο θεατή, απαιτεί θα έλεγα τη συμμετοχή του. Πρώτα απ’ όλα για την ερμηνεία των εικόνων που τα ερωτηματικά ή τα κενά που εμπεριέχουν πρέπει να απαντηθούν από αυτόν. Μετά, σε δεύτερο επίπεδο, πρέπει να συγκρίνει την εικόνα που προέρχεται από το Google earth με τη φωτογραφική εικόνα, να δει τον τόπο από ψηλά, να συγκρίνει την υποκειμενική ματιά του φωτογράφου με την καταγραφική του Google earth. Οι δυο εικόνες απεικονίζουν το ίδιο πράγμα αλλά υπάρχουν πολλές διαφορές όσο αφορά την πρόθεση, την τεχνική και την αισθητική τους. Ακόμα και αν ο φωτογράφος έχει διαλέξει τι θα κρατήσει από την απεικόνιση του Google ώστε να είναι κοντά σε αυτό που ο ίδιος φωτογράφησε, δεν μπορεί να παρέμβει με άλλον τρόπο στην εικόνα αυτή. Ανάμεσα σε αυτές τις δυο διαφορετικές απεικονίσεις προσθέτει και τον QR code της περιοχής. Αυτό δίνει έναν επιπλέον ρόλο στο θεατή, και την ελευθερία, σκανάροντάς τον, να περιηγηθεί ευρύτερα στον τόπο. Σε μελλοντικό χρόνο, όταν οι εικόνες στο Google earth θα έχουν αντικατασταθεί από πιο σύγχρονες, θα έχει και μια μεταχρονολογημένη εικόνα του χώρου. Όλα αυτά εμπλέκονται με τις σύγχρονες θεωρίες για το ρόλο και τον τρόπο συμμετοχής του θεατή σε ένα έργο τέχνης, αλλά ταυτόχρονα έχουν και κάτι το παιγνιώδες.

 

Αφήνω για το τέλος τις εύστοχες παρατηρήσεις των εικόνων που προβάλλουν την έλλειψη σχεδιασμού και την αδιαφορία που επιδεικνύουν οι κάτοικοι και οι αρχές του τόπου για τους χώρους που δεν είναι άμεσα καταναλώσιμοι. Στην προηγούμενη δουλειά του «Ερμηνείες: Αναγνώσεις Τουριστικών Τοπίων», ο Γδοντάκης εξέτασε τους τουριστικούς χώρους κατά τη διάρκεια της τουριστικής περιόδου και μετά από αυτή. Οι φωτογραφίες συμπληρώνονταν με σχόλια τουριστών, μια εισαγωγή του υποκειμενικού στοιχείου για το βιωμένο χωροχρόνο. Εδώ το ορατό υποκειμενικό στοιχείο είναι η παρουσίαση της σειράς με ημερολογιακό χαρακτήρα και η αντιπαράθεση της «αντικειμενικής» εικόνας του Google με την υποκειμενική ματιά του φωτογράφου. Ωστόσο αυτή είναι μια πρώτη και μάλλον επιφανειακή ερμηνεία. Από τη στιγμή που γίνεται επιλογή, αντικειμενικότητα δεν υπάρχει. Ακόμα και ο QR code υποκειμενικά θα διαβαστεί, αλλά από το θεατή αυτή τη φορά. Έτσι η δουλειά αυτή αποτελεί μια διεισδυτική αναφορά στον τόπο, την ψυχοσύνθεση και τον πολιτισμό του παρόντος χρόνου.

 

Ελένη Μαλιγκούρα






Recent Portfolios